Sanoat eksportini diversifikatsiya qilish indeksida ijobiy o‘zgarishlar kuzatilmoqda

Prognozlash va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti (PMTI) mutaxassislari respublika sanoat eksportining diversifikatsiya darajasini baholadi.

Eksportni diversifikatsiya qilish eksport qilinadigan tovarlar sonini ko‘paytirish va muvozanatli eksport tuzilmasiga erishishni nazarda tutadi.

Tadqiqot 2010-yildan 2021-yilgacha bo’lgan davrni tahlil qildi. Ma’lumki, ushbu davrda sanoat mahsulotlari eksportini diversifikatsiya qilish indeksi 4,82 dan 5,76 ga oshgan. 2010-yilda sanoat eksportining yarmini mineral yoqilg‘i va paxta tashkil etgan bo‘lsa, 2021-yilda ushbu mahsulotlar ulushi 22 foizni tashkil etdi.

Kimyo va farmatsevtika mahsulotlari eksportini diversifikatsiya qilish indeksi ham o‘sdi – 1,56 dan 2,76 gacha, o‘g‘itlar eksporti ulushining 78,5 foizdan 43 foizga qisqarishi va bir qator boshqa tovarlar bo‘yicha farmatsevtika mahsulotlari eksportining ko‘payishi hisobiga.

To‘qimachilik va tikuvchilik mahsulotlari guruhi eksportini diversifikatsiya qilish darajasining 1,21 dan 2,34 gacha o‘sishi paxta eksporti hajmining sezilarli darajada kamayishi va uning eksportdagi ulushining kamayishi hamda mahsulotlar ulushining ortishi bilan bog‘liq. qayta ishlashning yuqori darajasi bilan.

Charm-poyabzal sanoatida eksportni diversifikatsiya qilish indeksi 1,67 dan 2,44 ga oshdi. 2010-yilda xomashyo tovar guruhi eksportining 75 foizini tashkil qilgan bo’lsa, 2021-yilda tayyor charm mahsulotlari eksportining o’sishi hisobiga 43 foizni tashkil etdi.

Mashinasozlik mahsulotlari eksportini diversifikatsiya qilish indeksi 2,04 dan 2,59 gacha oshdi. Quruqlik transporti eksporti ulushi kamaydi, elektrotexnika mashinalari va uskunalari, mexanik asbob-uskunalar va shunga o’xshash qurilmalar eksporti ulushi oshdi.

Xulosa o‘rnida shuni ta’kidlash mumkinki, O‘zbekiston sanoati eksportni kengaytirish va diversifikatsiya qilishda muvaffaqiyatlarga erishdi. Shu bilan birga, yanada takomillashtirish uchun katta salohiyat va zaxiralar mavjud. Bu zahiralarni ob’ektiv ravishda o’zgaruvchan tashqi sharoitlarda faol integratsiyalash orqali faollashtirish mumkin.