“Bir makon, bir yo‘l” O‘zbekistonga qanday foyda keltiradi?

Joriy yilning 17-18 oktyabr kunlari Pekinda (Xitoy) “Bir makon, bir yo‘l” loyihasi bo‘yicha sammit bo‘lib o‘tadi. Mazkur sammitda O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ishtirok etadi.

Xitoy tomonidan ilgari surilayotgan “Bir kamar, bir yo‘l” loyihasiga qaysi davlatlar kiritilgan? Loyiha O‘zbekiston uchun qanchalik foydali? Bu savollarga iqtisodchi tahlilchi Shuhrat Rasul javob berdi.

“Pekindagi forum Xitoy raisi Si Szinpinning jahon savdosini rivojlantirish uchun qadimiy Ipak yoʻlini jonlantirish sifatida eʼlon qilingan ulkan global infratuzilma va energetika tashabbusining 10 yilligini nishonlaydi.

Xitoyning “Bir makon, bir yo‘l” loyihasi ikki yo‘nalishdan iborat. Birinchisi quruqlik orqali. Ikkinchisi okeanning narigi tomonida. Quruqlik orqali loyiha dastlab 2006-yilda yaratilgan. Unda Rossiya, Qozog‘iston va O‘zbekiston hududidan o‘tuvchi yo‘llar ko‘zda tutilgan. Afg’oniston hozir bu tendentsiyaga qo’shilmoqda. Dastur har bir ishtirokchi davlatga katta foyda keltirishni va’da qiladi”.

Ekspertning fikricha, Xitoy o‘z korxonalarining bir qismini O‘zbekiston va Qozog‘istonga berishi mumkin.

“Ushbu loyihada ishtirok etish orqali Oʻzbekiston tranzit yuklarni tashish uchun toʻlov oladi. Xitoydan kelayotgan mahsulotlar O‘zbekistonda qolsa, davlat boji ham undiriladi. Xitoy bu yerda o‘z tovarlarini sotish uchun infratuzilma yaratadi. Ammo Xitoy o‘z kompaniyalarini boshqa joyga ko‘chirsa, Yevropaga eksport qilinadigan mahsulotlarining narxi tushadi. Masalan, Xitoy o‘zbek paxtasini shu yerda qayta ishlab, tayyor mahsulotga aylantirib, Yevropaga sotishi mumkin. Shu ma’noda O‘zbekistonda qo‘shma korxonalar va soliq rezidentlari qurilishi mumkin. Tadbirkorlik subyektlari sonining ko‘payishi yangi ish o‘rinlarini ham yaratish imkonini beradi. Bu har ikki tomon uchun ham juda foydali.

O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlarni tushuntirar ekanman, men doimo Meksika va AQSh o‘rtasidagi munosabatlardan misol keltiraman. Chunki 20-asrning 70-80-yillarida Meksika yalpi ichki mahsulot boʻyicha 100 talikka kira olmadi. Meksika endilikda 13-o‘ringa ko‘tarilib oldi. Bu tasodifan sodir bo’lmadi. Bugungi kunda Qo’shma Shtatlardagi eng yirik avtomobil kompaniyalarining aksariyati Meksikaga ko’chib o’tdi. Xitoy ham avtomobil sanoatini O‘zbekistonga ko‘chirishi mumkin. Chunki, o‘zingizga ma’lumki, bizda Xitoyga nisbatan arzon ishchi kuchi bor. Ya’ni O‘zbekiston Meksika tajribasini takrorlay oladi”.

daryo.uz internet nashri materiali