O‘zbekiston aholisi 36,024 million kishini tashkil etadi

“Gazeta.Uz”ning yozishicha, so‘nggi bir yil ichida O‘zbekiston aholisi 753 ming kishiga oshib, 36,024 million kishiga yetgan. Mamlakat MDHda tug‘ilish ko‘rsatkichi bo‘yicha yetakchilik qilmoqda. So’nggi besh yil ichida nikohlar soni kamaydi.

Oʻzbekistonda doimiy aholi soni 2023-yil 1-yanvar holatiga koʻra 36,024 million kishini tashkil etdi, deyiladi Prezident huzuridagi Statistika agentligining demografik hisobotida.

Shunday qilib, yil davomida mamlakat aholisi 753 ming kishiga yoki 2,1 foizga ko’paydi.

Hisobotda retrospektiv ma’lumotlar ham keltirilgan: 1920 yilda O‘zbekistonning doimiy aholisi soni 4,4 million kishini tashkil qilgan. Shunday qilib, bizning kunlargacha aholi soni 7 baravar ko’paydi.

2023-yil boshiga kelib, umumiy aholi sonidan 18,13 million erkak va 17,89 million ayol bor edi. Shahar aholisi 18,33 million kishi, qishloq aholisi 17,69 million kishi edi.

Mehnatga layoqatli yoshdan kichiklar 31,7%, mehnatga layoqatlilar 56,8% va mehnat yoshidan kattalar 11,5%ni tashkil etadi.

Aholi zichligi – har kvadrat metrga 80,2 nafar kishi. km. Bu 2021-yilning shu davriga nisbatan 1,6 kishiga ko‘p (2022-yilda 1 kv.km.ga 78,6 kishi).

Hududlar kesimida aholining eng yuqori zichligi Toshkent shahrida 6597,5 nafar, Andijon viloyatida 772,7 nafar, Farg‘ona viloyatida 588,2 nafarni tashkil etdi.

Eng past ko‘rsatkichlar Navoiy viloyatida – 9,5 va Qoraqalpog‘istonda – 11,9 kishiga to‘g‘ri keldi.

Unumdorlik

2022-yilda tirik tug‘ilganlar soni 932,2 ming kishini tashkil etdi, shundan 482,4 ming nafari o‘g‘il bolalar, 449,8 ming nafari qizlardir. 473,4 ming kishi shaharlarda, 458,8 ming kishi qishloq joylarda tug‘ilgan.

Bir bola tug’ilganlar ulushi 97,8 foizni, ikki bola – 2,1 foizni, uch va undan ortiq bola – 0,1 foizni tashkil etdi.

Tug’uvchi ayollar orasida 25 yoshgacha bo’lgan ayollar 38,9%, 25-39 yosh – 60,1%, 40 yosh va undan kattalar – 1%.

25 yoshgacha bo’lgan otalar – 10,7%, 25-39 yoshlilar – 83,4%, 40 va undan kattalar – 5,9%.

Statistika agentligi maʼlumotlariga koʻra, Oʻzbekiston tugʻilish darajasi boʻyicha MDH mamlakatlari reytingida birinchi oʻrinda turadi (har 1000 nafar aholiga 26,2 tirik tugʻilgan). Keyingi o‘rinlarda Qozog‘iston (23,5), Qirg‘iziston (22,4), Armaniston (12,4), Ozarbayjon (11,2), Moldova (11,2) va Rossiya (9,6) bormoqda.

O‘tgan yili tug‘ilishning eng yuqori cho‘qqisi, avvalgi yillardagidek, avgust va birinchi kuz oylariga to‘g‘ri keladi.

O’lim

2022 yilda vafot etganlar soni 172,1 ming kishini, jumladan, 95 ming erkak va 77,1 ming ayolni tashkil qildi. Shaharlarda bu ko‘rsatkich 92 ming, qishloq joylarda 80,1 mingtani tashkil etdi.

Roʻyxatga olingan oʻlim holatlarining 55,5 foizini qon aylanish tizimi kasalliklari, 9,6 foizini nafas olish tizimi kasalliklari, 8 foizini oʻsmalar, 5,5 foizini baxtsiz hodisalar, zaharlanish va shikastlanishlar, 4,1 foizini ovqat hazm qilish tizimi kasalliklari, 1 ,4 foizini tashkil etdi. – yuqumli va parazitar kasalliklar, 15,9% – boshqa kasalliklar.

Aholining o’lim darajasi yosh guruhlari bo’yicha taqsimlanganda: 20 yoshgacha – 20%, 20 yoshdan 59 yoshgacha – 24,6%, 60 yosh va undan kattalar – 55,4%.

Nisbatan kam sonli o’limlar yanvar va sentyabr oylarida, eng ko’pi esa iyul va avgust oylarida qayd etilgan.

Statistika agentligi o’lim darajasi bo’yicha retrospektiv ma’lumotlarni ham taqdim etdi.

Nikohlar

2022-yilda ro‘yxatga olingan nikohlar soni 296,7 mingtani tashkil etdi, bu oxirgi besh yildagiga nisbatan 14,7 mingtaga yoki 2018-yilga nisbatan 4,7 foizga sezilarli darajada kamdir.

O‘tgan yili shaharlarda 149,3 ming kishi, qishloq joylarda 147,4 ming kishi turmush qurgan.

Nikohga kirgan ayollarning oʻrtacha yoshi 22,3 yoshni, erkaklarniki esa 26,5 yoshni tashkil etdi. Ro’yxatga olingan nikohlarning eng katta ulushi 25 yoshgacha bo’lgan shaxslarga to’g’ri keladi, bu ularning umumiy sonining 55,5 foizini tashkil etadi.

Nikohlarning eng koʻp soni sentyabr va oktyabr oylarida, nisbatan kam soni esa aprel va may oylarida kuzatiladi.

Ajralishlar

Ajralishlar soni 48,7 mingtani tashkil etdi va oxirgi besh yil ichida sezilarli darajada oshdi. 2018-yilga nisbatan ularning soni 16,4 mingtaga yoki 50,8 foizga oshgan.

Shaharlarda 30,2 mingta, qishloq joylarda 8500 ta ajralishlar qayd etilgan. Ajrashgan erkaklarning oʻrtacha yoshi 39,2 yoshni, ayollarniki 33,1 yoshni tashkil etgan. Eng kattasi
ajralishlar ulushi 35 yoshgacha bo’lgan yoshlarga to’g’ri keladi, bu ularning umumiy sonining 50,5% ni tashkil qiladi.

Migratsiya

2022-yilda kelganlar soni 214,8 ming kishini, jumladan, 85,6 ming nafarini erkaklar va 129,2 ming nafarini ayollar tashkil etdi. Shaharga kelganlar soni 164,3 ming kishini, qishloq joylariga 50,5 ming kishini tashkil etdi.

Xorijiy davlatlardan doimiy propiska uchun kelganlar soni taxminan 2300 nafarni tashkil etdi – erkaklar va ayollar taxminan teng. Oxirgi besh yilda 2018 yilga nisbatan 600 kishiga yoki 20,7 foizga kamaygan.

Xorijdan O‘zbekistonga doimiy yashash joyiga kelganlarning eng katta ulushi Rossiya (813 kishi, 35 foiz) va Qozog‘istondan (761 nafar, 32,8 foiz) kelganlar hissasiga to‘g‘ri keladi. 6,7 foizi Tojikistondan, 4,8 foizi Qirg‘izistondan, 1,6 foizi Turkmanistondan, 19,1 foizi boshqa davlatlardan ro‘yxatga olingan.

O‘zbekistonni tark etganlar soni 221,3 ming kishini, jumladan, 88,5 ming nafar erkak va 132,8 ming nafar ayolni tashkil qildi. Shaharlarni tark etganlar 145,8 ming kishini, qishloqdan kelganlar 75,5 ming kishini tashkil etdi.

8800 kishi doimiy yashash uchun chet elga ketgan, bu oxirgi besh yilga nisbatan sezilarli darajada kam, 2018 yilga nisbatan 8800 yoki
50% ga. Doimiy yashash uchun ketganlar orasida 4100 erkak va 4700 ayol bor.

O‘zbekistonni tark etganlarning asosiy ulushi Qozog‘istonga to‘g‘ri keladi (6985 kishi, 79,5%). Keyingi o‘rinlarda Rossiya (16,4 foiz), Qirg‘iziston (0,7 foiz), Tojikiston (0,5 foiz), Turkmaniston (0,3 foiz) va boshqa davlatlar (2,6 foiz).