O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulotning Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqasida eng yuqori o‘sishi kutilmoqda – 5,1 foiz

Jahon banki O‘zbekistondagi iqtisodiy vaziyat va uni rivojlantirish prognozlari haqidagi hisobotini taqdim etdi. Bu haqida Kun.uz xabar beradi.

O’zbekistondagi iqtisodiy holat

Jahon banki tomonidan joriy yilning 6 aprelida e’lon qilingan “Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqasi iqtisodiyotiga sharh” hisobotining xulosalariga ko‘ra, 2022-yilda O‘zbekiston yalpi ichki mahsuloti pul o‘tkazmalari, iste’mol va eksport hajmining o‘sishi hisobiga 5,7 foizga o‘sdi.

2022-yilda oltindan tashqari eksport 21 foizga (AQSh dollarida), shu jumladan toʻqimachilik, rangli metallar, oʻgʻitlar va oziq-ovqat mahsulotlari eksporti koʻp jihatdan Rossiyaga eksportning kuchli oʻsishi (52 foizga oʻsish) hisobiga oʻsdi.

Asosan transport va turizm sohasida xizmatlar eksporti 53 foizga oshdi. Bu Rossiyadan kelayotgan sayyohlar yoki emigrantlar sonining uch barobar ortganini, shuningdek, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tojikistondan kelayotgan sayyohlar sonining ko‘payishini ko‘rsatadi.

2022-yilda pul o‘tkazmalari YaIMga nisbatan ikki baravar ko‘payib, 18,9 foizni tashkil etdi. Bunga Rossiya rublining mustahkamlanishi va migrantlar oqimining ko‘payishi sabab bo‘lmoqda. Ushbu moliyaviy oqimlarning ba’zilari Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi ortidan O’zbekistonga ko’chib kelgan rossiyaliklar va rossiyalik kompaniyalardan shaxsiy pul o’tkazmalarining ko’payishini aks ettiradi.

Davlat byudjeti daromadlarining oshishi hisobiga byudjet taqchilligi 2021 yildagi yalpi ichki mahsulotga nisbatan 6,1 foizdan 2022 yilda 4,2 foizga qisqardi. O‘tgan yil yakuniga ko‘ra, O‘zbekistonning oltin-valyuta zaxiralari 35,8 milliard AQSh dollarini tashkil etdi. Bu resurslar 14 oy davomida import xarajatlarini qoplash uchun yetarli.

Oziq-ovqat, yoqilg’i va transport xarajatlarining oshishi dekabr oyida inflyatsiyani 12,3 foizga ko’tardi. 2022-yilda milliy valyuta AQSh dollariga nisbatan nominal 3,8 foizga qadrsizlandi.

Ishsizlik 2021-yildagi 9,6 foizdan 2022-yilda 8,8 foizgacha bo‘lgan COVID-19gacha bo‘lgan darajaga tushdi. Yoshlar va ayollar, shuningdek, rivojlanmagan hududlarda ishsizlik hali ham yuqori. Qashshoqlik darajasi (milliy qashshoqlik chegarasidan foydalangan holda) 2021 yildagi 17 foizdan 2022 yilda 14 foizgacha kamaydi, bu aholi daromadlarining, shu jumladan mehnat muhojirlarining pul o‘tkazmalari hisobidan yuqoriligi bilan izohlanadi.

O’zbekiston iqtisodiyotining rivojlanishi prognozlari

O‘zbekistonda 2023-yilda iqtisodiy o‘sish 5,1 foizga yetishi (hozirda Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqasidagi eng yuqori o‘sish prognoz qilinmoqda) va o‘rta muddatli istiqbolda bosqichma-bosqich tezlashishi kutilmoqda. Ukrainadagi urush va Rossiyaga kiritilgan sanksiyalar bilan bog’liq transport logistikasi bilan bog’liq qiyinchiliklar oziq-ovqat va energiya narxlarining yuqori bo’lishiga va shaxsiy iste’molni kamaytirishga yanada hissa qo’shishi kutilmoqda.

2022-yilda xususiy sarmoya va savdoning koʻpayishi va Oʻzbekistonga pul oʻtkazmalari oʻzining eng yuqori choʻqqisidan barqarorlashishi kutilmoqda. Xitoyda kutilayotgan iqtisodiy tiklanish Oʻzbekistondan toʻqimachilik va oziq-ovqat mahsulotlari eksportiga talabni oshirishi mumkin.

Oltin va mis eksportidan tushumning oshishi, shuningdek, davlat investitsiyalarining sekinlashishi byudjet taqchilligining 2023 yilda YaIMning 3,3 foizigacha qisqarishiga olib keladi.

Hukumat tashqi qarzlar bo‘yicha cheklovlarga amal qilishi kutilmoqda, bu esa 2025 yilga borib davlat qarzi va umumiy tashqi qarzning yalpi ichki mahsulotga nisbatan 32% va 55% gacha bosqichma-bosqich qisqarishiga olib keladi.

Ijtimoiy himoya dasturlarini yanada oshirish va kengaytirish mamlakatda qashshoqlik darajasini pasaytirishga xizmat qiladi. 2023-yilda qashshoqlik darajasi 12 foizga tushishi kutilmoqda.

Oʻzbekistonning iqtisodiy oʻsish prognoziga salbiy taʼsir koʻrsatadigan xavflar qatoriga Rossiya iqtisodiyotining yanada chuqurroq qisqarishi, shuningdek, jahon moliya bozorlaridagi keskinroq sharoit kiradi.

Milliy iqtisodiyotning ijobiy tendentsiyalari qatoriga oltin, tabiiy gaz va misga jahon narxlarining mumkin bo’lgan o’sishi, shuningdek, amalga oshirilayotgan tarkibiy o’zgarishlar bilan qo’llab-quvvatlanishi mumkin bo’lgan mamlakatda hosildorlikning yuqori o’sishi kiradi.